Fréttatilkynning - Námsgagnastofnun: Lagaumhverfi og starfshættir fara gegn markmiði samkeppnislaga
Samkeppniseftirlitið beinir því til menntamálaráðherra að beita sér fyrir endurskoðun á lögum og reglum sem varða útgáfu og sölu Námsgagnastofnunar á kennsluefni fyrir grunnskólanema með hliðsjón af markmiði og ákvæðum samkeppnislaga.
Eftirlitið beinir fyrirmælum til Námsgagnastofnunar um fjárhagslegan aðskilnað hjá stofnuninni á milli annars vegar lögbundins rekstrar og hins vegar rekstrar sem er í samkeppni við einkaaðila.
Sjálfstæðir útgefendur námsefnis hafa kvartað til samkeppnisyfirvalda yfir því að starfshættir Námsgagnastofnunar og lagaumhverfi hennar séu samkeppnishindrandi. Námsgagnastofnun standi í vegi fyrir því að grunnskólar landsins geti nýtt sér námsefni sem samið er og gefið út af öðrum en stofnuninni. Með sk. kvótakerfi sem Námsgagnastofnun breyti fyrirvaralaust og að eigin geðþótta hafi stofnunin gert sjálfstætt starfandi höfundum og útgefendum kennsluefnis illmögulegt að koma efni sínu á framfæri við grunnskólana. Jafnframt kvarta áðurnefndir útgefendur námsefnis yfir því að Námsgagnastofnun hafi það kennsluefni sem hún framleiðir fyrir grunnskóla til sölu á almennum markaði á verði sem ekki sé unnt að keppa við.
Það er mat Samkeppniseftirlitsins að þær samkeppnishindranir sem eru á markaðnum fyrir útgáfu og sölu kennsluefnis fyrir grunnskólanemendur megi að miklu leyti rekja til þess lagaumhverfis sem markaðurinn býr við. Lögin um Námsgagnastofnun eru frá árinu 1990 og reglugerð frá árinu 1980. Hvort tveggja tók gildi nokkru fyrir gildistöku samkeppnislaga. Þess utan viðhefur Námsgagnastofnun ekki fjárhagslegan aðskilnað í skiningi samkeppnislaga á milli þeirrar lögbundnu starfsemi sinnar annars vegar að sjá grunnskólum landsins fyrir náms- og kennslugögnum og þeirrar starfsemi hins vegar sem felst í að selja útgefið efni stofnunarinnar á almennan markað í samkeppni við einkaaðila.
Í lagaumhverfi og reglum sem á beinan hátt varða útgáfu og sölu á kennsluefni fyrir grunnskólanema virðist í reynd unnið gegn því að samkeppni fái þrifist í umræddri útgáfu og sölu. Lögin og reglurnar sem hér um ræðir eru í mótsögn við markmið samkeppnislaga. Þá eru starfshættir Námsgagnastofnunar því marki brenndir að draga úr og torvelda samkeppni. Með þessu fara grunnskólar landsins og nemendur þeirra á mis við ávöxt virkrar samkeppni. Virk samkeppni leiðir til þess að kaupendur fá meiri og betri vöru og þjónustu en ella fyrir lægra verð. Hún þrýstir á alla þá sem á markaðnum starfa að draga úr kostnaði og auka gæði þess sem þeir selja.
Nokkrir aðilar í einkarekstri hafa reynt að hasla sér völl við að semja, gefa út og selja kennsluefni fyrir grunnskólanema þrátt fyrir þær erfiðu aðstæður sem lagaumhverfið skapar þeim. Vegna aðstæðna og vegna starfshátta Námsgagnastofnunar sem hér er lýst hefur þessum útgefendum námsefnis orðið lítt ágengt. Því hafa grunnskólar og nemendur þeirra á takmarkaðan hátt notið hags af samkeppninni. Að mati Samkeppniseftirlitsins er ekki ástæða til að ætla annað en að samkeppni geti þrifist við útgáfu og sölu kennsluefnis fyrir grunnskólanema verði lagaumhverfi lagað að breyttum háttum. Slík samkeppni er til þess fallin að stuðla að fjölbreyttara kennsluefni og auka gæði þess.
Með vísan til framanritaðs beinir Samkeppniseftirlitið því til menntamálaráðherra að beita sér fyrir að lög og reglur sem varða Námsgagnastofnun verði teknar til skoðunar með hliðsjón af samkeppnislögum. Þá er Námsgangastofnun gert að laga starfshætti sína að samkeppnislögum.
Ákvörðun Samkeppniseftirlitsins nr. 40/2006, Erindi er varða samkeppnishætti Námsgagnastofnunar við útgáfu og sölu kennsluefnis fyrir grunnskólanemal.
Álit Samkeppniseftirlitsins nr. 2/2006, Erindi er varða samkeppnishamlandi starfshætti og lagaumhverfi Námsgagnastofnunar við útgáfu og sölu kennsluefnis fyrir grunnskólanema.