27.9.2010

Hagar gera sátt við Samkeppniseftirlitið og aðstoða þannig við rannsókn á samkeppnishömlum á kjötmarkaði

-270 milljónir kr. greiddar í sekt 
-Hagar grípa til ráðstafana sem ætlað er að efla samkeppni

Samkeppniseftirlitið hefur haft til rannsóknar hvort annars vegar verslanir Bónuss í eigu Haga,og hins vegar átta kjötvinnslufyrirtæki hafi brotið gegn 10. gr. samkeppnislaga. Þetta gerðu fyrirtækin með tvíhliða samningum eða samstilltum aðgerðum í tengslum við smásöluverðlagningu á kjöti og unnum kjötvörum sem kjötvinnslurnar hafa verðmerkt fyrir Haga (svokölluð forverðmerking).

Eftir umfangsmikla athugun á m.a. tölvupóstssamskiptum kjötvinnslufyrirtækjanna og Haga kynnti Samkeppniseftirlitið í júlí sl. umræddum fyrirtækjum þá frumniðurstöðu að Hagar og einstakar kjötvinnslur hefðu brotið samkeppnislög í tengslum við smásöluverðlagningu á kjötvörum í verslunum Bónuss. Var kjötvinnslunum og Högum gefinn kostur á að tjá sig um þessa frumniðurstöðu.

Í kjölfarið sneru Hagar sér til Samkeppniseftirlitsins og óskuðu eftir því að ljúka málinu með sátt. Á þeim grundvelli hefur Samkeppniseftirlitið nýtt heimild samkeppnislaga og gert sátt við Haga. Sáttin felur í sér eftirfarandi:

• Hagar viðurkenna að hafa brotið 10. gr. samkeppnislaga með samningum eða samstilltum aðgerðum við umræddar kjötvinnslur í tengslum við verðlagningu á kjötvörum í smásölu.
• Hagar fallast á að greiða 270 milljónir kr. í stjórnvaldssekt vegna brotanna.
• Hagar samþykkja að grípa til ráðstafana sem ætlað er að efla samkeppni í sölu á kjötvörum neytendum til hagsbóta. Í þessu felst m.a. að Hagar skuldbinda sig til þess hætta öllum samskiptum við kjötvinnslufyrirtæki um smásöluverð í verslunum Haga og hætta í áföngum að taka við vörum frá þeim sem merktar eru með leiðbeinandi smásöluverði. Þá er lagt bann við því að verslanir Haga gefi upp afslátt á kjötvörum nema um raunverulega lækkun frá gildandi smásöluverði sé að ræða.

Rétt er að taka fram að Hagar hafa í samskiptum við Samkeppniseftirlitið lagt á það áherslu að félagið hafi ekki haft ásetning til þess að raska samkeppni og að við mat á eðli málsins verði að horfa til þess að löng hefð sé fyrir forverðmerkingum hjá öllum fyrirtækjum á matvörumarkaði.

Sátt þessi auðveldar rannsókn Samkeppniseftirlitsins auk þess sem hún hefur mun fyrr en ella í för með sér breytingu á markaðnum og jákvæð áhrif fyrir samkeppni og neytendur.

Með sáttinni er málinu lokið gagnvart Högum. Þáttur kjötvinnslufyrirtækjanna (Kjarnafæði hf., Síld og fiskur ehf., Sláturfélag Suðurlands svf., Norðlenska ehf., Kaupfélag Skagfirðinga svf., Kjötbankinn ehf., Reykjagarður hf. og Matfugl ehf.) er enn til rannsóknar.

Sáttin við Haga er liður í almennri viðleitni Samkeppniseftirlitsins að tryggja að samstarf m.a. kjötvinnslufyrirtækja og matvöruverslana raski ekki samkeppni. Í aðgerðunum felst að aðkoma birgja að merkingum á smásöluverði Haga leggst af á þeim sviðum sem mál þetta tekur til auk þess sem breytingar verða á viðskiptaháttum á matvörumarkaði. Má búast við að eftirlitið beiti sér frekar á þessu sviði og gagnvart fyrirtækjum sem ekki eru hluti af framangreindu stjórnsýslumáli.

Bakgrunnsupplýsingar:

• Í maí 2008 gaf Samkeppniseftirlitið út skýrslu um viðskiptasamninga birgja og annað samstarf fyrirtækja á matvörumarkaði. Í skýrslunni kom m.a. fram að takmörkuð samkeppni kynni að vera í sölu á forverðmerktum kjötvörum, þ.e. pökkuðu kjöti og öðrum meira unnum kjötvörum (t.d. áleggi, pylsum, kæfum og fleiru) sem eru verðmerktar fyrirfram fyrir verslanir með svokölluðu leiðbeinandi smásöluverði. Í skýrslunni var ekki tekin afstaða til þess hvort um brot á samkeppnislögum væri að ræða heldur boðað að sérstakar stjórnsýslurannsóknir myndu hefjast í kjölfarið til að leggja mat á hvort samkeppnislög hefðu verið brotin.
• Rannsókn og afmörkun þessa tiltekna máls hófst eftir útgáfu umræddrar skýrslu. Hefur Samkeppniseftirlitið aflað viðamikilla upplýsinga vegna rannsóknarinnar hjá viðkomandi aðilum. Jafnframt hafa gögn sem Samkeppniseftirlitið aflaði í húsleit hjá Högum varpað ljósi á samskipti birgja og Haga vegna forverðmerkinga. Þessi rannsókn leiddi til þess að Samkeppniseftirlitið kynnti Högum og viðkomandi kjötvinnslustöðvum frumniðurstöðu sína um brot á samkeppnislögum í júlí sl.
• Samkvæmt ákvæðum samkeppnislaga getur Samkeppniseftirlitið lokið málum með sátt ef fyrirtæki sem til rannsóknar eru stíga fram og viðurkenna brot á samkeppnislögum. Slíkur samstarfsvilji og vilji til þess að gera jákvæðar breytingar á hegðun á markaði flýta rannsókn og niðurstöðu mála.
• Ákvæði 10. gr. samkeppnislaga banna alla samninga eða samstilltar aðgerðir milli fyrirtækja sem raskað geta m.a. verðsamkeppni.
• Ólögmætir samningar eða samstilltar aðgerðir milli framleiðenda og smásala (lóðrétt samráð) sem lúta að smásöluverði falla ekki undir refsiákvæði samkeppnislaga heldur varða aðeins viðkomandi fyrirtæki stjórnvaldssektum.