Máli út af afgreiðslutímum á Keflavíkurflugvelli vísað frá héraðsdómi
Aðdragandi málsins er sá að Wow air kvartaði til Samkeppniseftirlitsins yfir fyrirkomulagi við úthlutun afgreiðslutíma á Keflavíkurflugvelli. Með afgreiðslutíma er átt við tíma sem flugfélög fá úthlutað á flugvöllum til að lenda og hleypa farþegum frá borði, fá nauðsynlega flugafgreiðslu og taka farþega um borð og fara aftur á loft.
Athugun Samkeppniseftirlitsins leiddi í ljós að fyrirkomulagið hafði skaðleg áhrif á samkeppni og hindraði komu nýrra aðila inn á markaðinn fyrir áætlunarflug frá Íslandi (ákvörðun 25/2013). Fyrirkomulagið leiddi í raun til þess að Icelandair, langstærsti keppinauturinn, hafði forgang að nær öllum mikilvægustu afgreiðslutímum á flugvellinum. Þetta átti einnig við um úthlutun á nýjum afgreiðslutímum vegna breytinga sem leitt höfðu til fjölgunar afgreiðslutíma á flugvellinum. Fyrirkomulagið var því til þess fallið að valda flugfarþegum tjóni. Í því skyni að efla samkeppni beindi Samkeppniseftirlitið þess vegna nánar tilteknum fyrirmælum til Isavia sem fer með framkvæmdastjórn flugvallarins.
Hvorki Isavia né Icelandair vildu una ákvörðun Samkeppniseftirlitsins og skutu ákvörðun þess til áfrýjunarnefndar samkeppnismála. Í úrskurði sínum komst áfrýjunarnefndin að þeirri niðurstöðu að sá aðili, sem Isavia hafði ráðið til að gegna hlutverki samræmingarstjóra við úthlutun flugafgreiðslutíma, færi með sjálfstætt stjórnsýsluvald að íslenskum lögum (úrskurður 11/2013). Isavia brysti því heimild til að hafa afskipti af störfum hans. Var ákvörðun Samkeppniseftirlitsins því felld úr gildi.
Af þessu tilefni höfðaði Wow air mál fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur í því skyni að fá úrskurð áfrýjunarnefndar samkeppnismála felldan úr gildi. Héraðsdómur ákvað að leita ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins.
Með dómi EFTA-dómstólsins 10. desember 2014 (Mál E-14/18) var staðfest að samkeppnisyfirvöld gætu haft afskipti af samkeppnishindrunum sem leiddu af úthlutun afgreiðslutíma. Með dóminum var því slegið föstu að svonefndur hefðarréttur (e. grandfather rights) á afgreiðslutímum kæmi ekki í veg fyrir íhlutun samkeppnisyfirvalda. Á grundvelli hefðaréttar hefðu flugfélög sem áður nutu mikilla forréttinda (e. flag carriers) haft yfir að ráða mikilvægustu afgreiðslutímunum. Í málinu var því haldið fram að flugfélög ættu óskoraðan rétt á því að halda afgreiðslutímum sem þau fengju úthlutað á grundvelli hefðarréttar, þ.e. hefðu áður sýnt fram á 80% nýtingu á úthlutuðum afgreiðslutímum. Með dómi EFTA-dómstólsins var hins vegar staðfest að samkeppnisyfirvöld geta engu að síður gripið til aðgerða í slíkum tilvikum.
Í dómi EFTA-dómstólsins kemur jafnramt fram að eitt meginmarkmið EES-samningsins sé að koma á kerfi sem tryggir að samkeppni sé ekki raskað. Er tekið fram að með reglugerð (EBE) nr. 95/93, um úthlutun afgreiðslutíma á bandalagsflugvöllum, sé leitast við að auðvelda úthlutun afgreiðslutíma til nýrra aðila, sérstaklega með því að krefjast þess að 50% afgreiðslutímanna séu fráteknir þeim til handa.
Reglugerðin hafi ekki áhrif á heimildir opinberra yfirvalda til að krefjast þess að afgreiðslutímar séu færðar á milli flugrekenda og til að stjórna hvernig þeim sé úthlutað í samræmi við innlend samkeppnislög eða samkeppnisreglur EES-réttar. Í slíkum tilvikum beri samkeppnisyfirvöldum hins vegar að beina fyrirmælum sínum til flugrekanda en ekki framkvæmdastjórn flugvallar.
Þegar dómur EFTA-dómstólsins lá fyrir var liðið það tímabil sem umsókn Wow air tók til. Þess vegna voru ekki lengur forsendur til að úthluta Wow air afgreiðslutímum á grundvelli umsóknarinnar. Með vísan til þessa og fleiri atriða taldi héraðsdómur að Wow air hefði ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá úrlausn dómsins um kröfu sína um að niðurstaða áfrýjunarnefndar samkeppnismála yrði felld úr gildi.